Taqdimot – axborotni taqdim etish usuli hisoblanib, unda ko’rgazmali va ishonchli tarzda grafika, video, audio axborotlar ishlatiladi. Taqdimotning asosiy g’oyasi matnli fragmentlar bilan tasvirlanadi
Zamonaviy ta’lim tizimi bolalarda ijodkorlik, mustaqil fikrlash, muammoni hal qilish va tabiatga mehr uyg‘otishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Quyidagi metodik materiallar maktabgacha ta’lim tashkilotlari pedagoglari uchun tayyorlangan bo‘lib, ular orqali ta’lim jarayonini integratsiyalashgan, ilmiy asosda va qiziqarli tarzda tashkil etish mumkin.
STEAM yondashuvi bu beshta yo‘nalishni birlashtiruvchi pedagogik tizimdir: Science (fan), Technology (texnologiya), Engineering (muhandislik), Art (san’at) va Mathematics (matematika). Ushbu yondashuv bolalarda zamonaviy kompetensiyalarni – tanqidiy fikrlash, ijodkorlik, tahlil qilish, hamkorlikda ishlash va muammoni hal etish ko‘nikmalarini shakllantiradi.
Asosiy nazariy yo‘nalishlar quyidagilardan iborat:
Konstruktivistik pedagogika asoslari. Bola bilimni tayyor shaklda olmaydi, balki tajriba, kuzatish va faol ishtirok orqali o‘rganadi. Bu yondashuvda bolalar o‘z bilimlarini mustaqil shakllantiradi. Piaget va Vygotskiy nazariyalari ushbu yo‘nalishning ilmiy asosini tashkil etadi.
Integrativ yondashuv. STEAM alohida fanlarni emas, balki ularni yagona muammo yoki loyiha atrofida birlashtirishni ko‘zda tutadi. Masalan, “Robot yasash” topshirig‘i fan, texnologiya, matematika va san’atni uyg‘unlashtiradi.
Faoliyatga asoslangan ta’lim. Bolalar rasm chizish, qurish, tajriba o‘tkazish, loyihalash va muhokama orqali o‘rganadilar. Bu ularning faolligini, mustaqilligini va tafakkurini rivojlantiradi.
Muammoli vaziyatlar asosida o‘qitish. Pedagog bolalarga savol yoki muammo beradi, ularni javob izlashga undaydi. Natijada bolalar tanqidiy fikrlash va yechim topish jarayonini o‘zlashtiradilar.
Taqdimotda “Qor eriydi – nima uchun?” mavzusi misol qilib keltirilgan. Ushbu mavzu doirasida fan, texnologiya, muhandislik, san’at va matematika yo‘nalishlari birlashtiriladi. Bolalar qorning erish jarayonini kuzatadi, vaqtni o‘lchaydi, suv miqdorini hisoblaydi, rasm chizadi va loydan shakllar yasaydi. Shu orqali bolada ilmiy fikrlash, kuzatuvchanlik va estetik tafakkur uyg‘onadi.
Bu material ekologik ta’lim va tarbiya sohasida pedagoglar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, atrof-muhitni muhofaza qilishning nazariy va amaliy jihatlarini yoritadi. Unda suv va havoning ifloslanish sabablari, iqlim o‘zgarishining oqibatlari, hamda inson faoliyatining tabiatga ta’siri batafsil ko‘rsatilgan.
Asosiy bo‘limlar quyidagilardan iborat:
Suv va havoning ifloslanishi. Ifloslanishning asosiy sabablari sanoat chiqindilari, transportdan chiqadigan gazlar, qishloq xo‘jaligida ishlatiladigan kimyoviy moddalar va chiqindilarni to‘g‘ri utilizatsiya qilmaslikdir. Bu jarayonlar ekologik muvozanatni buzadi va inson salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Iqlim o‘zgarishining ta’siri. Iqlim o‘zgarishi qishloq xo‘jaligi, biologik xilma-xillik va inson hayot tarziga ta’sir etadi. Haroratning ko‘tarilishi, qurg‘oqchilik, suv tanqisligi kabi muammolar global miqyosda xavf tug‘diradi.
Resurslarning ahamiyati. Yerning tabiiy resurslari cheklangan, shuning uchun ularni oqilona boshqarish kelajak avlodlar uchun muhimdir. Barqaror rivojlanish konsepsiyasi aynan shu g‘oyani ilgari suradi.
Amaliy mashg‘ulotlar. Bolalar uchun “Tabiatni asrab-avaylaylik” mavzusida rasm chizish, tuzdan va guash bo‘yoqlardan foydalanib manzaralar yaratish, kichik tajribalar o‘tkazish tavsiya etiladi. Guruhlarda vatman qog‘ozida ishlash, ekologik plakatlar tayyorlash bolalarning ijodkorligini oshiradi va tabiatga nisbatan mehr uyg‘otadi.
Ushbu taqdimot ekologik tarbiya va resurslarni saqlash masalalariga bag‘ishlangan. Materialda Yer sayyorasining cheklangan resurslari, ularni oqilona boshqarish zaruriyati, biologik xilma-xillik va ekologik muvozanatning ahamiyati haqida so‘z yuritiladi.
Asosiy yo‘nalishlar:
Ekologik tarbiya. Bolalarda tabiatni qadrlash, unga g‘amxo‘rlik bilan munosabatda bo‘lish, chiqindilarni to‘g‘ri ajratish va energiyani tejash kabi ko‘nikmalarni shakllantirish maqsadida amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish tavsiya etiladi.
Tabiiy resurslarning ahamiyati. Suv, havo, yer va biologik xilma-xillik inson hayoti uchun zarur bo‘lgan asosiy resurslardir. Ularni asrash har bir insonning burchi ekanini bolalarga tushuntirish kerak.
Ekologik so‘qmoq yaratish. Bu bolalarning tabiat bilan bevosita tanishuvi uchun tashkil etiladigan yo‘nalish bo‘lib, o‘simliklar, hayvonlar va ularning yashash muhiti haqida amaliy ma’lumot beradi. Shu orqali bolalarda tabiatni kuzatish va qadrlash madaniyati shakllanadi.
Amaliy mashg‘ulotlar. “Vulqon otilishi” tajribasi, “Barmoq teatri” o‘yini, “Gullab yashnayotgan bahor” mavzusida rasm yaratish bolalarning ilmiy va badiiy tafakkurini uyg‘otadi. Shuningdek, “Yulduzlarni top”, “Sayyora safari”, “Galaktika bo‘yicha sayohat” kabi o‘yinlar yordamida bolalar koinot haqidagi bilimlarni interaktiv shaklda o‘rganadilar.
Mazkur metodik qo‘llanmalar maktabgacha ta’lim tizimi uchun muhim bo‘lgan ikki yo‘nalishni – STEAM ta’limi va ekologik tarbiyani birlashtiradi. Har uch material bolalarda:
ilmiy va texnik tafakkur,
ijodiy yondashuv,
tabiatga nisbatan mas’uliyat,
jamoada ishlash va muloqot madaniyatini rivojlantirishga yordam beradi.
Pedagoglar ushbu materiallardan foydalanib, o‘yin, tajriba, san’at va muhandislik elementlarini uyg‘unlashtirgan interaktiv darslar tashkil etishlari mumkin. Bu yondashuv bolalarning nafaqat bilimini, balki ularning tafakkurini, hissiyotini va dunyoqarashini kengaytiradi. Shu tarzda ta’lim jarayoni yanada mazmunli, zamonaviy va hayot bilan bog‘liq bo‘ladi.
Copyright © 2025 MTTDMQTMOI
